Η σκλήρυνση κατά πλάκας ή πολλαπλή σκλήρυνση (MS) είναι μια χρόνια, αυτοάνοση και εκφυλιστική νόσος του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού (κεντρικό νευρικό σύστημα).

Στη σκλήρυνση κατά πλάκας, το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στο προστατευτικό περίβλημα (μυελίνη) που καλύπτει τις νευρικές ίνες και προκαλεί προβλήματα στην επικοινωνία μεταξύ του εγκεφάλου  και του υπόλοιπου σώματος. Τελικά, η ασθένεια μπορεί να προκαλέσει συσσωρευτικά μόνιμες μη αναστρέψιμες βλάβες.

Τα σημεία και τα συμπτώματα της σκλήρυνσης κατά πλάκας ποικίλλουν σημαντικά και εξαρτώνται από την εντόπιση και την έκταση των βλαβών. Μερικοί άνθρωποι με σκλήρυνση κατά πλάκας μπορεί να χάσουν σχετικά γρήγορα την ικανότητα να περπατούν, ενώ άλλοι μπορεί να παρουσιάσουν μεγάλες περιόδους ύφεσης χωρίς νέα συμπτώματα για ολόκληρα χρόνια.

 

Συμπτώματα

​

Η πολλαπλή σκλήρυνση περιλαμβάνει μεγάλο εύρος νευρολογικών συμπτωμάτων. Τα πιο συνηθισμένα είναι τα εξής:

• Μούδιασμα ή αδυναμία σε ένα ή περισσότερα άκρα

• Πρόβλημα στην όραση, συνήθως από το ένα μάτι, που περιλαμβάνει μερική ή πλήρης απώλεια όρασης, συχνά με πόνο κατά τη διάρκεια της κίνησης των ματιών και διαταραχή στην αντίληψη των χρωμάτων (οπτική νευρίτιδα)

• Αίσθημα ηλεκτροπληξίας που εμφανίζεται συνήθως κατά την κάμψη του αυχένα προς τα εμπρός (σημείο L’hermitte)

• Τρόμος, έλλειψη συντονισμού ή ασταθές βάδισμα

• Παρατεταμένη διπλή όραση

• Μπερδεμένη ομιλία

• Έντονος παροξυσμικός πόνος στην μια πλευρά του προσώπου (νευραλγία τριδύμου)

• Προβλήματα με τη σεξουαλική λειτουργία, το έντερο και την ουροδόχο κύστη

Αν εμφανίσετε οποιοδήποτε από τα παραπάνω συμπτώματα, πρέπει να επισκεφτείτε ένα νευρολόγο.

 

Πορεία της νόσου και μορφές

​

Οι περισσότεροι άνθρωποι με σκλήρυνση κατά πλάκας βιώνουν περιόδους νέων συμπτωμάτων ή υποτροπών που αναπτύσσονται κατά τη διάρκεια ημερών ή εβδομάδων και συνήθως βελτιώνονται μερικώς ή πλήρως. Αυτές οι υποτροπές ακολουθούνται από ήσυχες περιόδους ύφεσης της νόσου που μπορεί να διαρκέσουν μήνες ή ακόμη και χρόνια. Αυτή η μορφή είναι γνωστή ως υποτροπιάζουσα- διαλείπουσα πολλαπλή σκλήρυνση.

Μικρές αυξήσεις στη θερμοκρασία του σώματος (καλοκαίρι, ζεστό μπάνιο, σάουνα) μπορούν προσωρινά να επιδεινώσουν τα σημάδια και τα συμπτώματα της σκλήρυνσης κατά πλάκας, αλλά αυτά δεν θεωρούνται πραγματικές υποτροπές της νόσου.

Τουλάχιστον το 50% των ατόμων με υποτροπιάζουσα- διαλείπουσα πολλαπλή σκλήρυνση τελικά αναπτύσσουν μια σταθερή εξέλιξη των συμπτωμάτων, με ή χωρίς περιόδους ύφεσης, συνήθως μέσα σε 10 έως 20 χρόνια από την εμφάνιση της νόσου. Αυτή η μορφή ονομάζεται δευτεροπαθώς προιούσα πολλαπλή σκλήρυνση.

Μερικοί ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας βιώνουν μια εξ’ αρχής μια σταδιακή επιδείνωση των συμπτωμάτων, χωρίς περιόδους εξάρσεων και υφέσεων, και αυτή η μορφή είναι γνωστή ως πρωτοπαθώς προιούσα πολλαπλή σκλήρυνση.

 

Αίτια

​

Η αιτία της σκλήρυνσης κατά πλάκας είναι άγνωστη. Θεωρείται αυτοάνοσο νόσημα στο οποίο το ανοσοποιητικό σύστημα του σώματος επιτίθεται στους ιστούς του. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την καταστροφή της μυελίνης, που αποτελεί το προστατευτικό περίβλημα των νευρικών ινών στον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό. Η μυελίνη μπορεί να συγκριθεί με την επίστρωση μόνωσης σε ηλεκτρικά καλώδια. Όταν η προστατευτική μυελίνη είναι κατεστραμμένη και η νευρική ίνα εκτίθεται, τα μηνύματα που ταξιδεύουν κατά μήκος της νευρικής ίνας μπορεί να επιβραδυνθούν ή να αποκλειστούν.

Δεν είναι σαφές γιατί η σκλήρυνση κατά πλάκας αναπτύσσεται σε μερικούς ανθρώπους και όχι σε άλλους. Ένας συνδυασμός γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων φαίνεται να είναι υπεύθυνος.

 

Παράγοντες κινδύνου

​

Αυτοί οι παράγοντες μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης σκλήρυνσης κατά πλάκας:

• Ηλικία. Η σκλήρυνση κατά πλάκας μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, αλλά η έναρξη συμβαίνει συνήθως μεταξύ 20 και 40 ετών.

• Φύλο. Οι γυναίκες έχουν περίπου τρεις φορές περισσότερες πιθανότητες από τους άνδρες να εμφανίσουν τη νόσο.

• Φυλή. Οι λευκοί, ιδίως εκείνοι βορειοευρωπαϊκής καταγωγής, διατρέχουν τον υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης σκλήρυνσης κατά πλάκας. Οι άνθρωποι ασιατικής, αφρικανικής ή ιθαγενούς αμερικανικής καταγωγής έχουν τον χαμηλότερο κίνδυνο.

• Οικογενειακό ιστορικό. Εάν ένας από τους γονείς ή τα αδέλφια σας είχε σκλήρυνση κατά πλάκας, διατρέχετε μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης της νόσου.

• Κάπνισμα. Οι καπνιστές έχουν όχι μόνο υψηλότερο κίνδυνο να εμφανίσουν σκλήρυνση κατά πλάκας, αλλά επίσης έχουν και μεγαλύτερη πιθανότητα να παρουσιάσουν πιο γρήγορη εξέλιξη της νόσου.

• Κλίμα- απόσταση από τον ισημερινό. Η σκλήρυνση κατά πλάκας είναι πολύ πιο συχνή στις χώρες που είναι απομακρυσμένες από τον ισημερινό.

• Βιταμίνη D. Τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D και η χαμηλή έκθεση στο φως του ήλιου συνδέονται με μεγαλύτερο κίνδυνο σκλήρυνσης κατά πλάκας.

• Ορισμένες λοιμώξεις. Μια ποικιλία ιών έχουν συνδεθεί με τη σκλήρυνση κατά πλάκας, συμπεριλαμβανομένου του Epstein-Barr (EBV).

• Παιδική παχυσαρκία. Τα παιδιά με υψηλό δείκτη μάζας σώματος έχουν υψηλότερη πιθανότητα να αναπτύξουν τη νόσο.

• Ορισμένα αυτοάνοσα νοσήματα. Έχετε ελαφρώς υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης σκλήρυνσης κατά πλάκας εάν έχετε άλλες αυτοάνοσες διαταραχές.

 

Θεραπεία

​

Τα τελευταία χρόνια, έχει εγκριθεί και κυκλοφορήσει πληθώρα φαρμάκων για την αντιμετώπιση της πολλαπλής σκλήρυνσης, που έχουν ως στόχο την καθυστέρηση της εξέλιξης της νόσου και την  αποτροπή νέων επεισοδίων (ώσεων). Κατά τη διάρκεια μιας ώσης πολλαπλής σκλήρυνσης, ο ασθενής στην πλειοψηφία των περιπτώσεων λαμβάνει ολιγοήμερο σχήμα ενδοφλέβιας κορτιζόνης. Σε όλες τις περιπτώσεις και ανεξάρτητα με τη μορφή πολλαπλής σκλήρυνσης από την οποία πάσχει το άτομο, είναι σημαντικό να υπάρχει τακτική παρακολούθηση από νευρολόγο, ώστε ο ασθενής να έχει την καλύτερη δυνατή αντιμετώπιση καθ’ όλη την πορεία της νόσου.